Mensbeeld, kwaad en lijden in het 20e eeuwse jodendom

Wat betekent het dat God de mens schiep naar zijn evenbeeld (Genesis 1:26a)?
Deel deze activiteit

Afgelopen winter hebben we verkend hoe vanuit het klassieke Jodendom wordt gekeken naar ‘de mens’. Wat betekent het dat God de mens schiep naar zijn evenbeeld (Genesis 1:26a)? De zoektocht wordt nu vervolgd met als focus moderne joodse denkers. Nadrukkelijker dan het vorige seizoen zal de vraag aan de orde komen in hoeverre de shoah (holocaust) het joodse denken over de mens en over de oorsprong van kwaad en lijden beïnvloed heeft.

Hoe ziet het denken binnen het Jodendom aan het begin van “de nieuwe tijd” er uit? De Verlich-ting doet haar intrede en dat wordt vooral in de filosofie zichtbaar. Maar ook het theologische denken raakt in beweging. We besteden aandacht aan belangrijke stromingen in het Jodendom zoals het chassidisme, de reactie daarop van de mitnaggedim, de haskala (Joodse verwerking van de Verlichting) en de Musar, een beweging van ethisch réveil.

Begeleiding:
dr. Marcel Kemp
Kosten:
bijdrage voor de koffie

woensdag 20 november 2019: Martin Buber
Van de vier 20e eeuwse denkers die we behandelen is Martin Mordechai Buber de eerste. Zijn achtergrond ligt zowel in de haskala als in het chassidisme. Is hij een theoloog of een filosoof? Vast staat dat hij op beide terreinen grote invloed heeft gehad o.a. via zijn beroemde boek “Ich und Du”. Maar niet alleen daar: ook in de psychologie is zijn invloed merkbaar. We proberen te achterhalen hoe Buber denkt over de mens, het lijden en het kwaad.

woensdag 9 december 2019: Abraham Heschel
Abraham Joshua Heschel was rabbijn in de V.S., tijdgenoot en vriend van de Amerikaanse theoloog Reinhold Niebuhr en afkomstig uit een joodse chassidische rabbijnenfamilie in Polen. Ook Heschel beweegt zich in het grensgebied van theologie en filosofie. Hij was groot voorstan-der van interreligieuze dialoog en liep in 1965 naast Martin Luther King mee met de beroemde mars van Selma naar Montgomery. De mens als beeld Gods is voor hem een kernbegrip. Daar-naast sprak hij over het pathos van God, wat weerstand opleverde vanuit de hoek van de joodse orthodoxie.

woensdag 22 januari 2020: Emmanuel Levinas
Emmanuel Levinas is ongetwijfeld een van de belangrijkste filosofen van de 20e eeuw. Hij werd geboren in Kaunas/Kovno in Litouwen, plaats waar de ethische Musar beweging in de 19e eeuw sterk aanwezig was. Zijn werk lijkt mogelijk niet toevallig op een speciale manier doortrokken van ethiek, ja zelfs van de meest ethische grondvraag aller tijden: wat staat mij in het aangezicht van de A/ander, te doen? We gaan op zoek naar Levinas’ opstelling ten aanzien van de grote vragen van kwaad en lijden en zijn ideeën over de mens.

woensdag 19 februari 2020: Joseph Soloveitchik
De vierde denker die we ontmoeten is de meest onbekende: Joseph Baer Soloveitchik. Ook hij was rabbijn in de V.S. en stamde uit een Litouws geslacht van rabbijnen, maar dan van meer orthodoxe kleur. Soloveitchik nam op veel terreinen een geprononceerd standpunt in dat de moeite waard is om van kennis te nemen. M.n. de interreligieuze dialoog, zijn visie op het belang van het dagelijks leven (halacha) en op de mens als zowel beeld Gods als ‘dierlijk’ zijn de moeite waard om nader te onderzoeken.

woensdag 18 maart 2020: het joodse denken over de mens na Auschwitz
Tenslotte zullen enkele naoorlogse joodse stemmen aan de orde komen: is de theologie als denken-over-God na 1945 veranderd? En hoe is het op dit punt met ‘t denken over de mens? Maybaum, Rubenstein, Fackenheim, Berkovits, Cohen en Greenberg zijn hier de namen. Ook doen we een poging ons af te vragen wat dit alles nu voor ons eigen ‘christelijke theologiseren’ en gelovige beeldvorming betekent: waar liggen de breekpunten en waar is de continuïteit?